Benim Yalanım Daha Beyaz!
Bu yazı ilk kez Campaign Türkiye’nin 124. sayısında yayımlanmıştır.
Gözümüzün önünde fiziki, politik ve dijital bir savaş tüm acımasızlığıyla devam ediyor. Rusya-Ukrayna savaşı.
İddia odur ki; Rusya Ukrayna’yı işgal etmeden aylar önce, çoğu Kremlin’in dezenformasyon aygıtı tarafından desteklenen Ukrayna ve müttefikleri hakkındaki yanlış anlatıları çevrimiçi olarak çoğaltmış. Rusça konuşan Ukraynalılara soykırım uygulandığından Nazi ideolojisinin Ukrayna siyasetini yönlendirdiğine pek çok iddia, işgali haklı çıkarmak üzere dolaşıma sokulmuş.
Kiev yönetimi ve destekçileri (!) de Kremlin’in dezenformasyonuna karşı sosyal medya ve mesajlaşma uygulamalarını yoğun şekilde kullanmış. Giderek artan Rusya karşıtı yanlış bilgi de çevrimiçinde yayılmaya başlamış. Çok sayıda Ukrayna yanlısı site ve sosyal medya kullanıcısı, efsanevi ‘Kiev Hayaleti ’nin manipüle edilmiş görüntülerinden, Rus saldırılarına ait gibi gösterilen görüntülere kadar doğru olmayan gönderiler paylaşmış.
Bunlar medya analistlerinin rapor ve iddiaları. Bir de iş başında sobelenenler var. Örneğin İsrail televizyonu Kanal 13, Star Wars filminden kesitleri, Rusya’nın askeri operasyonundan görüntüler olarak servis etti. İngiliz televizyonu BBC’nin AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’e dayandırarak verdiği, birçok Ukrayna şehrinin Rus birliklerine direndiği haberinde ise, görüntülerden biri bir video oyununa ait çıktı.
ABD’li NewsGuard, Rusya kontrolünde 203 dezenformasyon web sitesi raporladı. Bunlardan 77’si İngilizce, 42’si Fransızca, 21’i Almanca, 21’i İtalyanca ve 42’si diğer dillerde.
Yalan yayınlar ilk defa bu savaşta gündeme gelmedi. Panama, Irak, Suriye ve Libya işgalleri, Körfez Savaşı, Afganistan savaşında da çokça görüldü. Normal zamanlarda da sağlıklı bilgi kaynağı önemli. Ancak savaş zamanlarında kaybedilen sadece para değil, binlerce insanın hayatı. Başta uzmanlar ve iletişim profesyonelleri olmak üzere her birey, ‘aleni’ yalanlara karşı da, profesyonel kaynaklarca hazırlanmış ‘daha beyaz’ yalanlara karşı da dikkatli olmalı.
Fakat ne yazık ki; şairin dediği gibi “İnsanlar hangi dünyaya kulak kesilmişse öbürüne sağır”
Mustafa Kaya
